Who cares about treason! We have a column in Warsaw
On which the migrant cranes perch
When they encounter her leafy forehead in the cloud,
So inviting and so high.
Behind that column, clothed in the mists of a rainbow
Stands a trinity of glistening towers of St. John’s;
Farther is a dark street, from which the Old Town
Peers at us in livid perspective;
Farther in the fog which falls on the market square
Are two windows, like Kilinski’s green eyes,
Struck by a ray from the burning street-lamp
As though the eyes of a silent ghost from beneath the sod.

Now any day misery will weigh on the springs,
And up ahead at the market square, a pair of eyes glitter
And cast glances up and down St. John’s Street,
And then the stone houses begin to stir,
And behind the houses through the abyss of heaven
Aurora borealis comes and hovers above the city;
And behind the night-glow, a wind hurling strange lights
Ravishes all those revenges and all those shrieks,
A sort of frolicsome gale from the Lord’s angels,
Torn off as a wing from the visions of John the Revelator,
Transparent as a jewel, golden as fire,
Which snatches those revenges — those lights — those thunder-bolts,
The dark street is crawling with these hatched apparitions
As if bronze started boiling in her; she hisses like snakes
And is so crowded that she will totally quake,
And bellowes at the city like a Sicilian ox.

And what of the city? Listening with outstretched neck
She tells that dark angels are beating each other,
That there a fiery devil, having called up his forces
Presses his brown horse, and lightning clashes,
That as Maccabeus underneath a toppled elephant
Thus shoemakers fall under lightning and crushed
By a horse, that the moon, unveiled in the heavens
Illumes the empty street and the slain people,
The lightning extinguishes, and the struggle horribly ends,
The street is totally dark and splattered with blood.
And then one of those shrieks, from which nature
Shrinks — one cobbler’s vivat and hoorah,
One of those cries, which causes winged
Nature of the spirit within the breast to fly like a bird,
That the spirit stands on its mouth, and is no longer able
To contain its laughter and its involuntary weeping;
One of those cries, after entering into a man
Sings in him like an angel, and raves like Satan;
One of those cries with a tremendous vehement roar
Hits, and splatters on the cathedral church,
And goes on, but brushed its wing against the church,
And leaves the stones of the walls clamoring like the deuce.
There are still other glassy voices which sing the
Resurrection, as if they were angels bound inside the organ.

The somnulent harmony has not yet ended,
And now the column in the square, as a string of stone
Plucked by the same wind, with lofty head,
Dominates over the choir in the darkness of the church
And from there the two voices without respite
Announce to the city the people coming from the market place.

If that street has such a narrow neck,
That from her the world would howl, it would be as a cannon shot;
If any night they could start an insurrection from this street
And rend asunder to the dust whomever stands in the line of fire;
If in the street the wind is so strong that in night’s shadows
Unseen music breaks loose from the stones,
And the columns play in response to their own musicians:
Then the man who is always afraid of treason
And everywhere sees only ghosts of dread
Must be either a child, or sick in the head.

Translated by Walter Whipple

Co nam zdrady! – jest u nas kolumna w Warszawie,
Na której usiadają podróżne żurawie
Spotkawszy jej liściane czoło wśród obłoka;
Taka zapraszająca i taka wysoka.
Za tą kolumną, we mgły tęczowe ubrana,
Stoi trójca świecących wież Świętego Jana;
Dalej ciemna ulica, a z niej jakieś szare
Wygląda w perspektywie siwej Miasto Stare;
A dalej jeszcze we mgle, która tam się mroczy,
Dwa okna – jak zielone Kilińskiego oczy
Uderzone płomieniem ognistej latarni,
Niby oczy cichego upiora spod drani.

Więc lada dzień, a nędza sprężyny dociśnie:
To naprzód tam na rynku para oczu błyśnie
I spojrzy w Świętojańską na przestrzał ulicę;
A potem się poruszą matki-kamienice,
A za kamienicami przez niebios otchłanie
Przyjdzie zorza północna i nad miastem stanie;
A za zorzą wiatr dziwnie miotający blaski
Porwie te wszystkie zemsty i te wszystkie wrzaski;
Wicher jakiś z aniołów rozigranych Pańskich,
Oderwany jak skrzydło z widzeń Świętojańskich,
Przezroczysty jak brylant, a jak ogień złoty,
Który porwie te zemsty, te światła, te grzmoty.
Zwinie i nimi ciemną uliczkę zalęże,
Jako brąz w niej zakipi, zaświśnie jak węże
I naprze tak, że będzie trzęsąca się cała
Jako wół sycylijski na miasto ryczała.

A miasto co? – Słuchając z wyciągniętą szyją
Powie: że tam się ciemni aniołowie biją,
Że tam szatan ogniste przywołany moce
Koń swój brązowy ciska i piorun gruchoce;
Że jako Machabeusz pod zwalonym słoniem,
Tak szewcy pod piorunem padają i koniem
Zgruchotani… że księżyc na niebie odkryty
Pokaż te ulicę pustą lud wybity,
Piorun zagasły, walkę okropnie skończoną,
Ulicę całą ciemną i krwią zadymioną…

A wtem jeden z tych wrzasków, od których natura
Cofa się – jedno vivat szewieckie i hura,
Jeden z tych krzyków, które czynią, że skrzydlata
Natura ducha w piersiach tak jak ptaszek lata;
Że duch na ustach staje i już nie jest zdolny
Ażeby śmiech powstrzymać lub płacz mimowolny;
Jeden z tych krzyków, któren wstąpiwszy w człowieka
Tak śpiewa w nim jak anioł, a jak szatan szczeka;
Jeden z tych krzyków… z szumem gwałtownym, nawalnym
Uderzy, na kościele pęknie katedralnym,
Pójdzie dalej, lecz skrzydłem o kościół otarty,
Kamienie w nim wrzeszczące zostawi jak czarty,
I szklanne inne głosy, które zmartwychwstanie
Zapieją, jak anioły związane w organie.

Jeszcze się ta harmonia nie zamilkła senna,
A już kolumna placu, ta struna kamienna
Tym samym wichrem tarta, z rozwahanym czołem,
Prym weźmie przed choralnie jęczącym kościołem.
I odtąd te dwa śpiewy odtąd już, bez odpoczynku
Będą miastu ogłaszać lud idący z Rynku.
Jeśliż ma ta ulica taką ciasną szyję,
Że z niej by słowo wiało, to jak z działa bije;
Jeśliż lada noc, a z niej wystrzeli powstanie
I w proch tego rozerwie, kto na rychcie stanie;
Jeśliż w niej wiatr jest taki, że śród nocy cieni
Muzykę niewidzialną wyrywa z kamieni,
A kolumny na swoje muzykanty stroi:
To człowiek, który zawsze o zdradę się boi
I wszędzie widzi tylko postrachu upiory,
Albo dzieckiem być musi, lub na serce chory.